ریزرخساره ها، محیط رسوبی و ویژگی های مخزنی سازند فهلیان در میدان نفتی پازنان

چکیده سازند آهکی فهلیان (نئوکومین) یکی از سازندهای مهم مخزنی گروه خامی است که در منطقه فارس و فروافتادگی دزفول در حوضه زاگرس گسترش دارد. مرز زیرین و بالایی این سازند در میدان نفتی پازنان به ترتیب با سازندهای گرو (به صورت پیوسته و هم شیب) و گدوان (ناپیوسته و هم شیب) و ضخامت متوسط آن 435 متر است. مطالعات انجام شده بر روی سازند فهلیان، بیشتر مربوط به شناسایی ریزرخساره ها، محیط رسوبی و چینه نگاری سکانسی سازند فهلیان بوده است و بر روی فرآیندهای دیاژنزی و اهمیت آنها در کیفیت مخزنی این سازند مطالعات اندکی انجام شده است که این موضوع ضرورت انجام چنین مطالعاتی را روشن می سازد. به منظور بررسی ریزرخساره ها و فرآیندهای دیاژنزی، تعداد 850 مقطع نازک تهیه شده از نمونه های مغزه و خرده های حفاری شده سازند فهلیان در میدان نفتی پازنان، در فرو افتادگی دزفول جنوبی، مربوط به چاه های 17، 61، 117، 118 و 124 بوسیله میکروسکوپ پلاریزان مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تشخیص کلسیت از دولومیت و تفکیک دولومیت های آهن دار از بدون آهن، بخشی از مقاطع نازک بوسیله محلول آلیزارین قرمز و فری سیانید پتاسیم رنگ آمیزی شد. برای بررسی بیشتر دولومیت ها و نیز وجود رس در نمونه ها، پس از مطالعات پتروگرافی، تعدادی از نمونه ها به روش پراش اشعه ایکس مورد آنالیز قرار گرفت. تعداد محدودی از نمونه ها بوسیله میکروسکوپ کاتدولومینسانس مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. مطالعه ریزرخساره های سازند فهلیان منجر به شناسایی 9 ریزرخساره شد که در سه کمربند رخساره ای دریای باز، سد و تالاب پشت سد نهشته شده اند. با توجه به تغییرات تدریجی ریزرخساره ها، عدم وجود موجودات ریف ساز و عدم مشاهده رسوبات ریزشی-لغزشی (کلسی توربیدایت) به نظر می رسد که سازند فهلیان در یک سکوی کربناته از نوع رمپ نهشته شده است. بر اساس ریزرخساره های شناسایی شده و با توجه به دوری و نزدیکی به ساحل، منحنی تغییرات سطح نسبی آب دریا برای چاه های مورد مطالعه (چاه 17 و 124) ترسیم و سکانس های رسوبی مشخص شد. همچنین بر اساس پردازش داده های نمودار اشعه گاما بوسیله نرم افزار سیکلولاگ، سکانس های رسوبی مشخص و با سکانس های بدست آمده از ریزرخساره ها مقایسه گردید. بر این اساس سه سکانس رسوبی رده سوم در توالی مورد مطالعه تعیین شده است. مهمترین فرآیندهای دیاژنزی موثر در سازند فهلیان شناسایی شده است و بر اساس تقدم و تأخر فرآیندها، تاریخچه دیاژنتیکی این سازند مشخص شده است. تعدادی از نمونه ها بوسیله دستگاه اسکتروفتومتر جذب اتمی مورد آنالیز قرار گرفته و میزان عناصر اصلی (کلسیم و منیزیم) و فرعی (آهن، منگنز، استرانسیم و سدیم) تعیین شده است. بر اساس آنالیز نتایج حاصله، ترکیب کانی شناسی اولیه آراگونیتی و سیستم دیاژنتیکی بسته تا نیمه بسته برای سازند فهلیان بدست آمده است. انواع تخلخل و نیز فراوانی نسبی هرکدام در مقاطع نازک چاه های 118 و 124 تعیین شده است. تخلخل ریز شکستگی نقش به سزایی در افزایش نسبی کیفیت مخزنی سازند فهلیان داشته است. واژگان کلیدی: ریزرخساره ها، محیط رسوبی، ویژگی‎های مخزنی، چینه نگاری سکانسی، سازند فهلیان، میدان نفتی پازنان، فروافتادگی دزفول، حوضه زاگرس، ایران.